کارآیی سم ریدومیل در کنترل پوسیدگی طوقه
پوسیدگی
طوقه با توجه به شرایط محیطی مساعد در گلخانه‌ها، بسرعت افزایش می‌یابد.
کنترل این بیماری در گلخانه‌ها بسیار مشکل است و در صورت آلودگی شدید ممکن
است تمام بوته‌ها از بین بروند. در این بررسی کارآیی سم ریدومیل(5%G) در
کنترل پوسیدگی طوقه خیار گلخانه‌ای (رقم سلطان)؛ با دوزهای صفر به عنوان
شاهد، یک برابر دوز توصیه شده (5 گرم در متر مربع)، 1.5 و 2 برابر دوز
توصیه شده با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار مقایسه شد. برای تعیین اثر
تیمار بر پوسیدگی طوقه از شاخص پنج شماره‌ای استفاده گردید. روند تغییرات
تأثیر سم ریدومیل در روزهای مختلف پس از سمپاشی بر میانگین شاخص آلودگی
نشاندهنده افزایش درصد تأثیر ریدومیل بر شاخص آلودگی به پوسیدگی طوقه است.
این سم روز پنجم پس از سمپاشی بر شاخص آلودگی اثر معنی‌دار داشت و تمام
دوزهای مورد بررسی باعث کنترل بیماری پوسیدگی طوقه در خیار گلخانه‌ای شد و
بین آنها تفاوت معنی‌دار وجود نداشت.
مقدمه:
بیماری پوسیدگی طوقه در تمام مراحل به گیاه خسارت می‌رساند. شدت بیماری با توجه به شرایط محیطی مساعد در گلخانه‌ها بویژه درجه حرارت و میزان رطوبت بالا، بسرعت افزایش می‌یابد. در محل تهاجم قارچ عامل بیماری فرورفتگی ایجاد می‌شود. این فرورفتگی ممکن است ابتدا سفت و نمدی، ولی بتدریج نرم گردد. طوقه و ریشه گیاه مهمترین عضو مورد حمله هستند. کنترل این بیماری با وجود شرایط مناسب در گلخانه‌ها بسیار مشکل است و این بررسی برای تعیین کارآیی سم ریدومیل در کنترل این بیماری به اجرا درآمد.
مواد و روش‌ها:
سال 1387 در استان تهران شهرستان پاکدشت؛
کارآیی سم ریدومیل(5%G) در کنترل پوسیدگی طوقه خیار گلخانه‌ای؛ با دوزهای
صفر به عنوان شاهد، یک برابر دوز توصیه شده (5 گرم در متر مربع)، 1.5 برابر
دوز توصیه شده (7.5 گرم در متر مربع) و 2 برابر دوز توصیه شده (10 گرم در
متر مربع) با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در خیار گلخانه‌ای رقم
سلطان مقایسه شد. اندازه کرتهای آزمایشی سه ردیف به طول سه متر و فاصله
کرتها دو متر در نظر گرفته شد. تاریخ کشت گلخانه 1/11/1386 و سم مورد آزمایش ساخت کارخانجات شرکت گیاه در تاریخ 6/1386 است. اولین سمپاشی قبل از کاشت و سمپاشی مجدد در تاریخ 29/2/1387 انجام
شد. برای تعیین اثر تیمار بر پوسیدگی طوقه از شاخص پنج شماره‌ای به این
ترتیب استفاده گردید: صفر برای بوته سالم، یک پژمردگی جزئی، دو پژمردگی
متوسط، سه پژمردگی شدید و چهار مرگ بوته. نتایج توسط یک فرد ثابت ارزیابی
شد. میانگین شاخص خسارت برای هر کرت محاسبه گردید. با توجه به تفاوت زیاد
آلودگی اولیه کرتها، از این شاخص به عنوان کوواریت استفاده شد. تجزیه و
تحلیل کوواریانس پس از تبدیل جذری نتایج با استفاده از نرم‌افزار SAS نسخه
6.12 انجام گرفت.
نتایج:
تغییرات تأثیر سم ریدومیل در روزهای مختلف پس از سمپاشی بر میانگین شاخص آلودگی بوته‌میری خیار گلخانه‌ای در نمودار 1 و جدول 1 نشان داده شده است. روند این تغییرات نشاندهنده افزایش درصد تأثیر ریدومیل بر شاخص آلودگی به بوته‌میری است. سم ریدومیل در روز اول (0.4748<P) و سوم (0.0854<P) پس از سمپاشی بر شاخص آلودگی اثر معنی‌دار ندارد( جدول 2 و 3). این سم روزهای پنجم (0.0379>P)، هفتم (0.0189>P)، پانزدهم (0.0026>P) و بیست و یکم (0.0018>P) پس از سمپاشی بر شاخص آلودگی اثر معنی‌دار دارد (جدول 4 تا 7). تمام دوزهای مورد بررسی از روز پنجم پس از سمپاشی و روزهای بعد از آن باعث کنترل بیماری بوته‌میری در خیار گلخانه‌ای شد و بین آنها تفاوت معنی‌دار وجود ندارد (0.05 <P).
بحث:
در ابتدای این بررسی، آلودگی در کرتهای مورد بررسی یکنواخت نبود. با تجزیه کوواریانس شاخص اولیه آلودگی به عنوان متغییر جدید در نظر گرفته شد تا اندازه این شاخص در مشاهدات بعدی با توجه به یک رابطه رگرسیون خطی تصحیح شود. به عبارت دیگر اثر شاخص آلودگی اولیه حذف گردید و کرتها در شرایط مساوی از نظر آلودگی اولیه مقایسه شدند. تأثیر سم بر شاخص آلودگی پس از گذشت پنج روز از سمپاشی نسبت به شاهد معنی‌دار شد. با توجه به تأثیر برابر دوزهای مورد بررسی، دوز توصیه شده (5 گرم در مترمربع) برای کنترل این بیماری اثری مشابه با دوزهای بالاتر دارد و نیازی به افزایش دوز نیست.
منابع:
Falloon, R.E., Viljanen-Rollinson, S.L.H., Coles, G.D., Poff, J.D., (1995): Disease severity keys for powdery and downy mildews of pea, and powdery scab of potato. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 23:31-37.
