مقایسه کارآیی سم چِس (وتابل و گرانول) و کنفیدور در کنترل شته جالیز
حرارت و رطوبت مطلوب در گلخانه‌ها شرایط مطلوبی را برای رشد و نمو شته‌های جالیز Aphis gossypi
در خیار گلخانه‌ای فراهم می‌نماید. در شرایطی که محصول خیار گلخانه‌ای به
شدت به شته آلوده است کاربرد سموم شیمیایی اجتناب ناپذیر است. در این بررسی
اثر دو سم چس (دوزهای wp1 و wg0.5 درهزار) و کنفیدور (0.25 در هزار) و
شاهد (بدون سم)، با طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار بر شته جالیز در
خیار گلخانه‌ای با چهار مشاهده در هر واحد آزمایشی در استان تهران شهرستان
ورامین (دهکده جوادآباد)؛ مقایسه شد. در دو نوبت (یک روز و سه روز پس از
سمپاشی) با انتخاب تصادفی چهار بوته، تعداد شته مستقر روی بوته‌ها شمارش
شدند. نتایج نشان داد که سمپاشی‌با دوزهای انجام شده بر شته‌ها تأثیرقابل
توجهی نداشته است.
مقدمه:
شته‌ها از مهمترین آفات محصولات کشاورزی هستند. این آفت در محصولات جالیزی بویژه خیار گلخانه‌ای اهمیت اقتصادی بالایی دارد. سرعت بالای تکثیر و مقاومت به سموم شیمیایی، کنترل شته‌ها را با مشکلات زیادی روبرو کرده است. در این طرح میزان کارآیی دو سم چس و کنفیدور بر علیه شته جالیز Aphis gossypi بر روی خیار گلخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روش‌ها:
کارآیی دو سم چس (دوزهای wp1 و wg 0.5 درهزار) و کنفیدور (0.25 در هزار)
و دوز صفر به عنوان شاهد، با طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار بر شته
در خیار گلخانه‌ای با چهار مشاهده در هر واحد آزمایشی در استان تهران
شهرستان ورامین (بخش جوادآباد)؛ مقایسه شد. تاریخ تولید سموم 26/12/83
با دو سال مدت انقضا بود. اندازه کرتهای آزمایش سه ردیف بطول سه متر و
فاصله کرتها دو متر و یک ردیف در طول کرتها در نظر گرفته شد. سمپاشی در 2/3/1387
انجام گرفت. در دو نوبت (یک روز و سه روز پس از سمپاشی) با انتخاب تصادفی
چهار بوته تعداد شته مستقر روی بوته شمارش شد. با توجه به آلودگی شدید
بوته‌ها تعداد شته‌ها توسط یک فرد مشخص و ثابت در تمام دوره آزمایش تخمین
زده شد. تجزیه و تحلیل آماری نتایج با استفاده از نرم‌افزار SAS نسخه 6.12
و پس از تبدیل لگاریتمی داده‌ها انجام گرفت.
نتایج:
میانگین درصد تأثیر سم چس و کنفیدور در روزهای مختلف پس از سمپاشی بر شته در خیار گلخانه‌ای نشان‌دهنده عدم تأثیر این سموم با دوزهای بررسی شده است (نمودار 1 و جدول 1). بین بلوکهای آزمایش روز اول (0.0104>P) و سوم (0.0407>P) پس از سمپاشی در حد 0.01 تفاوت معنی‌دار دیده نشد و سموم مورد بررسی روز اول (0.8819>P) و سوم (0.8027>P) پس از سمپاشی بر شته‌ها هیچ اثری نداشت (جدول 3 و 2).
بحث و نتیجه‌گیری:
هیچیک از دوزها و نوع فرمولاسیون سموم مورد بررسی در این طرح، بر شته‌های مستقر در خیار گلخانه‌ای اثر نداشتند؛ و در مواردی باعث افزایش جمعیت شته‌ها شدند. اگر با توجه به اینکه سازمان حفظ نباتات سموم را در اختیار مجری قرار داده است فرض فاسد بودن سموم را نپذیریم ظهور مقاومت در شته‌ها، معرفی سموم موثر و سایر روشهای کنترل از جمله روشهای غیر شیمیایی و مبارزه بیولوژیک، تغییر استراتژی کنترل آفات در گلخانه و همچنین مدیریت گلخانه را الزامی می‌نماید.
با توجه به افزایش سطح کشت محصولات گلخانه‌ای در کشور و نتایج فوق و همچنین بازدیدهایی که ناظرین استانی شبکه مراقبت داشته‌اند؛ اتخاذ یک استراتژی جامع، ضروری بنظر می‌رسد. مقدار سم مصرفی بر روی خیار گلخانه‌ای بسیار بالاست و در مواردی زمان لازم پس از سمپاشی رعایت نمی‌شود و بلافاصله محصول راهی بازار مصرف می‌گردد که برای سلامت مصرف کننده بسیار خطرناک است. لذا پیشنهاد می‌گردد در کنترل آفات و بیماریهای محصولات گلخانه‌ای به سم بسنده نگردد و روشهای مبارزه تلفیقی که هم اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا مرسوم است بکار گرفته شود. برای مثال هزینه کنترل آفات در کشور هلند در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار پایین و در حدود 3 درصد کل هزینه تولید است در حالیکه در کشور ما با برآورد اولیه می‌توان به این نتیجه رسید که هزینه‌های کنترل آفات بسیار بالاست و گاه ممکن است تا 20 درصد سهم تولید هم برسد. لذا باید با برنامه‌ریزی برای کنترل آفات در قالب یک برنامه مبارزه تلفیقی و بکارگیری روشهای مختلف آفات و بیماریها را با نیاز کمتر به مواد شیمیایی کنترل نمود. در این راستا پژوهشکده کشاورزی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران آماده است در زمینه تدوین استراتژی و یا اجرای برنامه‌های کنترل در قالب یک برنامه مبارزه تلفیقی همکاری‌های لازم را با سازمان حفظ نباتات بعمل آورد.
